Monday, September 10, 2012


Friday, September 7, 2012

“Хий нас”

                                                 “Хий нас”

Монгол хүн хүүхдийг эхийн умайд бүрэлдсэнээс хойш тооцоолон “Хий нас” гэдэг насны тоололыг оруулдаг.
Энэ насны тоолол нь иргэний бүртгэлд хамаарагдахгүй ч монгол ёс жаягаас улбаалан, зурхай, цаг тоолол, буддагийн шашны зан үйл, ардын болон уламжлалт эмчилгээний ихэнх сударт бичигдэж ирсэнээрээ их онцлогтой.
“Хий нас” ны хүүхдийн өсөлт буюу эхийн умайд өсөх ургийн хөгжилтийг:
- Жирэмсэн эхийн эрт үе
- Жирэмсэн эхийн дунд үе
- Жирэмсэн эхийн сүүл үе гэж анагаах ухаанд томёолон олон улсын ангилалд оруулан эхийн умайд байгаа ургийн өсөлтийг хянаж, эмчилгээг явуулдаг.
Жирэмсэлтийг ургийн өсөлтөөр:
1-12 долоо хоногтойг эхэн үе.
13-24 долоо хоногтойг дунд үе
24 долоо хоногоос- хүүхэд төрөх хүртэл сүүл үе тодорхойлдог.
Умайд үр бүрэлдэн тогтох нь: Өндгөн эс, эр бэлгийн эс нийлэх үед маш хүчтэй урвалжууд явагдаж хормосомууд нэгдэх үед өөрийн удамшалын шилмэл генүүд нэгдэж, бүсгүйн биед ихээхэн өөрчлөлт хямрал үүсгэж, хими, физколойдын урвалууд явагдаж, дотоод шүүрлийн ихээхэн өөрчлөлтүүд орж эхэлдэг.
Иймд биеийн тэнхээ суларч, идвэхгүй байдал, сэтгэл санааны тогтворгүй, царай цайж, гарын алга цэгэн улаан толбуудаар дүүрэн болж, хэл өнгө тод улаан хүрэн болон, хацар дээгүүр нимгэн судсаны торон сүлжээ үүсэх, нүдний угийн торлогонд хавагналт үүсэж, нүд чилж, харааны тусгал өнцгөнд өөрчилөлт гарна. Үргэлжийн дотор муухайрах, хий огиулах, толгой таллан өвдөх байдлаар, жирэмсэлтийн эрт үеийн хордлого эхлэнэ. Энэ хордлого бүрэлдэж байгаа урагт шим тэжээл хоололтын суваг нээгдэхгүй хямралд орох тул жирэмсэний 6 долоо хоногт эх барих эмэгтэйчүүдийн эмчийн хяналтанд орж, эмчилгээ шинжилгээг эхлүүлдэг.
Жирэмсэн эх, ураг бүрдэлтийн энэ үед маш их анхааралтай байж эмч нарын зөвөлгөөний дагуу хянамгай байх хэрэгтэй.
Ургыг тэжээх “ЭХЭС” маш тогтвортой умайн хананд наалдаж, судас суваг, мэдрэлийн эсүүдээр нягт холбогдох ёстой.
Эхийн сэтгэл санаа тайван байхад, жирэмсний хордлого багсаж, ямар нэг өвчингүй бол ургын өсөлт хэвийн сайн явагдана.
Жирэмсэлтийн дунд үед, ирээдүйн эцэг, эхэд сургалт явуулдаг.
Үүнд:
-Жирэмсэлтийн явц, болон төрөлт явагдах
-Хүүхдийн өсөлт
-Хүүхдийн асаргаа, сувилгааг хэрхэн явуулах
-Хүүхдийг хөхүүлэх, угжих,
-Жирэмсний үеийн болон нярай хүүхдийн асаргааны үед тохиолдох гэр бүлийн маргааныг хэрхэн шийдэх зэрэг тусгай хөтөлбөртэйгээр явуулдаг.
Ургийн бүхий л эрхтнүүд үе, мөч хэлбэр дүрсээ олсоноор жирэмсэлтийн сүүл үе эхэлдэг.
Эцэг, эхийн хорт зуршил ургийн цусны эргэлт бий болсноос хойш ихээхэн хортой үр дагавар гардаг. Эцэг эх нь ямар нэг хорт зуршилтай байснаас ургийн цусны эргэлт сааталтай, бүтэлтийн шинж агуулдаг, ургийг ихээхэн доргиох, эхэс хөндийрөх, эхийн сэтгэл санааны хямрал ургийн өсөлтөнд гажиг үүсэх шалтаг болдог.
Жирэмсэн эхийн сүүл үеийн хордлого ихсэж хүндэрсэн үед эхийн хөлөөс эхлэн бүх биед хаван үүсэж, цусны даралт буухгүй огцом өсөх, шинжилгээнд дотоод шүүрлийн булчирхайн хямрал ихсэж, бөөрний дутагдлын шинж илэрч, энэ байдал даамжирч таталт өгөх аюул нүүрэлдэг. Ургийн мэдрэхүй эрхтнүүдийн хөгжил саатсанаас нүд, сонсгол, тархины томоохон төвүүдэд саатал үүсэх үндэс болдог.
Иймд жирэмсэний буюу хий насны 20-24 долоо хоногтойд эхийг эмнэлэгт хэвтүүлэн хяналтанд байлгах шаардлагатай.
Төрөхийн орны хүрэлцээ муу оронд энэ шаардлага хэргэжихгүй байгаа нь харамсалтай.
Аль ч оронд төрөх орны үнэ өртөг өндөр, төрөлтийн үйл ажилалгаа, шинэ төрсөн хүүхдийн асаргаа бүр ч өндөр. Эмнэлгийн даатгал маш сайн байж, төрөхийн өмнө, төрөлтийн үе, төрсөний дараах байдалд маш их анхаарал тавьдаг онцлоготой.
Зарим ядуу орнуудад, жирэмсэн эхийн хяналт муу, төрөлтийг зөв явуулахгүй, төрөлтийн дараах асаргаа, хяналт эмчилгээг төгс хийгээгүйгээс эхийн болон нярайн эндэгдэл их гардаг.
Иргэнээ дээдэлсэн оронд нэг ч эхийн болон нярайн эндэгдэл гаргахгүй, тоног төхөөрөмж, тохилог төрөх эмнэлэг, чадварлаг төрөл бүрийн эмч нар ажилуулдаг.Жирэмсэн эхэд тавих анхаарал суларсанаас сохор, дүлий, хүүхэд төрөхөөс гадна хүүхдийн зан араншин, сэтгэхүйн хөгжил, эрүүл мэндийн согог зэрэг муу үр дагавар илэрдэг.
Урагт бүтэлт үүсэх, удамшилын өвчний генүүд, хормосомуудын нэгдэл ургийн бүтэц, тархины үйл ажилгаанд хүчтэй урвалж явагдсанаас тархины гажиг гэмтэлтэй хүүхэд төрдөг.
Удамшилын өвчин Мукополисахаридозтой, Дауны, болон төрөлхийн саажилт, зэрэг гажгуудыг жирэмсэн эхийн сүүлд үед илрүүлж жирэмсэлтийг таслан зогсоох арга хэмжээ авах хэрэгтэй.
Жирэмсэлтийг таслах арга хэмжээ авах олон улсын болон шашны байгууллагын эсэргүүцэлтэй тулгардаг тул хүндхэн асуудалд тооцогдоно.
Удамшилын согог гажигтай төрсөн хүүхэд гэр бүлийнхэнээсээ ихээхэн арчилгаа шаардсан хурдан ургалттай модлог ургамалаас ялгаагүй байдаг.
Эхийн сэтгэл санаа тавгүй хямралтай байхад,хоолны хордлого, бактер, вирусын халдвар авах үед эхийн цусанд хурсан гистамин дайврын хорууд ургийг хордуулах химийн урвалж өгсөнөөс эд эсийн үхжил үүсэж жирэмсэлтийн хордлого ихсэж, цаашдын хүндрэлүүдийг гаргуулдаг.
Хөл хүндтэй байх үеийн хордлого өвчин биш юм болохоор хүүхэд төрсний дараа ор мөргүй арилдаг. Харин жирэмсний сүүл үеийн хордлого эх, хүүхдийн амь насанд халгайтай тохиолдолд ургийг 28 долоо хоногтойд мэс ажилбараар төрүүлдэг.
Дутуу төрөлт хүүхдийн мэдрэхүй эрхтэнд хортой нөлөө үзүүлдэг тул “Энкубатор” сэхээн амьдруулах эд эсийн нөхөн сэргэлтийн аппаратанд хүүхдийг байлгаж эрүүл саруул болгодог. Энэ эмчилгээг дутуу хийх, эмчилгээний дэг журмыг баримтлаагүйгээс ямар нэг согогтой хүүхэд олшроод байна.
Жирэмсэлтийн сүүл үед ургийн амьсгал, хоололт, ялгадас, эхийн элгээр дамжин шүүгдэж, эхийн сүүний уураг бүрдүүлэх дотоод шүүрлийн ажилгаа ихсэнэ.
Гадны нөлөөнөөс эхийн сэтгэл санаа хямрах үед, бөөрний ажилгаа суларсанаас жирэмсэний сүүл үеийн хордлого эхэлж, даралт өндөрсөх, улмаар таталт өгөх хүндрэл гардаг.
Энэ үед эх барих, эмэгтэйчүүдийн эмчид үзүүлж ихээхэн хүндрэл хордлоготой бол эмнэлэгт хэвтүүлж хяналтанд орох шаардлагатай.
Жирэмсэний хордлогын үед эхэс хөндийрөх, түрүүлэх ноцтой хүндрэл гарах аюултай байдаг.
Жирэмсэний сүүл үеийн хордлоготой эх, эмчийн үзүүлж, ЭХО гоор ургийг харуулж, толгойн тойрог, дунд чөмөгний урт, зэрэг хэмжээсээр ургийн торнилт, төрөх хугцаа, хүйсийг тодорхойлуулах хэрэгтэй.
Жирэмсэн эхийн сэтгэл санаа хүүхэд хөдөлсөн цагаас эхэлж догдолж, хүүхдийн хөдөлгөөн, дотоод эрхтний үйл ажилгаа, мэдрэхүйн эрхтэнг хөгжүүлэх, цог залийг бүрдүүлэх, дайвруудаа цусанд хуруулдагаар онцлого. Жирэмсний сүүл саруудад хүүхдийн сэтгэхүйн мэдрэмжийн ажилгааг судлаачид олон янзын туршилт багаж тоног төхөөрөмж ашиглаж “Хий” насны хүүхдийн хүйн харцааг судалж сонирхолтой өгүүлэл, эрдэм шинжилгээний үр дүнг батлан таниулсан байдаг.

Saturday, September 1, 2012

Дэлхийд олон сая хүнийг өвчлүүлж үхүүлдэг нь элгэний HBV В вирус.

          Дэлхийд олон сая хүнийг өвчлүүлж үхүүлдэг нь элгэний "HBV" В вирус.

 Саяхан Калифорнид Хантавирус \НРS\ гарч хүний амь эрсдлээ. Энэ вирус нь уушигны эд эсүүдийг гэмтээж байна. Тэгвэл монголд ямар вирус газар авч байгааг тогтоох арга байхгүй.
Ямар ч байсан энэ жил ургамалын тоосонцор, шороо тоосноос болсон хамрын харшил, аллерги ихссэн энэ тоосонцортой холбоотой "Хантавирусын"  идвэхжил муутай эпидем байхыг үгүйсгэх аргагүй.
 "HIV" дархлалт хомсдолын энэ вирусыг СПИД  AIDS гэж дэлхий нийтээрээ жигшиж улс болгонд доривтой арга хэмжээ авч, тусгай вакцинжуулсан ч өвчлөл буурахгүй байсан ч уг вирус 56 хэмийн халуунд тэсвэргүй, нийгмийн нийт хүрээг хамарч чадахгүй.
 Харин сармагчинг өвчлүүлдэг вирус HIV ийн нэг хэлбэр SIV юм. Энэ вирусыг эрдэмтэд судлаад 37 мянган жилийн өмнөөс байсан гэж тодорхойлжээ. 
 
Хүний элгэний А. В. С вирус хэдэн мянган жилийн өмнөөс бий болсон юм бол?
 
Элгэнд учруулж байгаа хор хөнөөлөөс нь судлаад А. В вирусын өвчлөл гэдгийг мэдэж байсан чинь элгэнд өөрөөр хөнөөл учруулаад байгаа С вирусыг саяхан 1989 онд илрүүлсэн байдаг.
 
 Элгэний А вирус "HAV" намрын сэрүү орсон цагт хүний хоол хүнс, жимс, эрүүл ахуйн байдлаас халдварлагдаж 1-2 сарын дараа идвэхжиж хүнийг өвчлүүлдэг. Нийтийг хамарсан тахал хэлбрийн тархалт хөнөөл манай улсад хэд хэдэн удаа болсон. Түүний хор уршиг үе удам дамнах удамшилын маягтай элэг болон дотоод шүүрлийн булчирхайн өвчлөл газар аваад байна.
 Монголчуудын ахуйтай холбогдсон дотор эрхтний гэмтэлүүд элгэний вирус үржих нөхцөл болж байдаг. Улмаар гэмтэлийн улбаатай элгэний хавдар үүсэх шалтаг болоод байна.
 Монголчууд бидний зуны цагт ходоодны баяр хийж өөрсдийн өвөрмөц хоололт элгэнд ихээхэн ачаалал өгсөнөөс энэ вирусээр өвчлөх нөхцөл бүрдүүлдэг.
 
 Элгэний В вирус  "HBV" Хүний цусны толбоор мэс ажилбар хийлгэх үед, тариа тариулах үед, шивээс, хумс засуулах, зүү эмчилгээний үед, бэлгийн харьцааны үед  халдварлагддаг. Энэ вирус нь 100 градуст үхэхгүй тэсвэртэй тул ариутгасан мэс ажилбарын багаж, зүүний үзүүрт, байхаас гадна ДНК д 45 нонаметр голчтой байж элгийг жижигрүүлнэ. Бусад вирусыг бодвол өвчлөлийн шинж, өвдөлт тод илэрдэггүй ч дэлхий судалгаанд 2 миллард хүнийг өвчлүүлж 350 сая хүнийг үхүүлээд байгаа нь хамгийн хөнөөлтэй вирус болоод байна.
Хүний элгээр хооллох энэ вирус  элгийг гэмтээснээр 500 гаруй метоболизмыг үүсгэж, таргалуулж, тархи, бөөр, судсаны үрэвсэл хатуурал, сахарын өвчин, болон бүхий л эрхтний хорт хавдрыг үүсгэдэг. Мөн олон мянган В вирусын халдвар тээгч нараар дамжуулан халдвар түгээж байдаг.
 Элгэний В вирусын халдвар Азийн орнуудад ихээр тархсан байдаг. Төв болон зүүн өмнөд номхон далайн орнуудаар тархалт өвчлөл тун их байна.
Энэ вирусын эсрэг вакцин гаргаж эрдэмтэдийн судалгааны үндсэн дээр эмчилгээ явуулж байгаа ч бүхий л эмчилгээ энэ вирусыг хуяглаж, идвэхжилийг бууруулдаг ч угаасаа идвэхгүй хэлбрээр биеийг хордуулж, элгийг гэмтээж байдаг тул эмчилгээний үр дүнг тооцоход бэрхшээл ихээхэн гардаг.
 Энэ вирус өөрийн хувьсал өөрчлөлтийг маш чадварлагаар хийж чадах тул эмчилгээнд хэргэлсэн химийн нэгдлүүдийг өөрийн идвэхжүүлэгч болгодогоор онцлого. Сүүлийн үеийн судалгаануудад Аскорбины хүчлүүд болон ДНК дэмжих хүчлүүдээс элгэний эд эсийг хатууруулдаг нь тогтоогдсон байна.
 Манай орны эрдэмтэд элгэний олон салбар эмнэлгүүд эмчилгээг сайтар хийж байгаа ч элгэний өвчлөл, бусад дагалдах өвчлөл, хавдрын ургалт буурахгүй байгаа нь бидний санааг зовоосон асуудлуудын нэг юм.
  Бас нэгэн хүндрүүлэх шалтаг эмчилгээ хийлгэж байгаа хүмүүс, эмчилгээний дэг, жаягийг барихгүй, шинж тэмдгийн эмчилгээгээр сэтгэл тайвширч, өвчиндөө дасал болох дур мэдэн өөрсдөө эмчилгээ хийж, эм хэргэлэх хэрээсээ хэтэрчээ.
  Бидний үзлэгээр цусны даралт байнга өндөр байгаа, таргалалтын улмаас сахарын болон дотоод шүүрлийн булчирхайн өвчлөлттэй  хүмүүсийн тоо ихээхэн болсон нь элгэний вирусын хоруу чанар их байгааг харуулж байна.  
 
 Дэлхий даяараа монопольчилох болсон эмийн үйлдвэрүүд ижил төст химийн аргаар гаргасан бүтээгдэхүүнүүд, тэднийг заран борлуулах салбарууд, эмч, эмийн мэргэжилтнүүд судлаачдын эрх ашиг энэ вирусын хүчин чадлыг дархлаажуулаад байна. Элгэний В вирусын шалгаралаас С вирус гарч ирсэн нь В вирусээс хэд дахин хүчтэй нөлөөтөй юм .
 
 Элгэний С вирус "HCV" Нуклины хүчилд " RNA" байршин идвэхжил өндөр байдаг тул өвчлөлийн болон шинж тэмдгүүд хурц тодоор илэрдэг.
 Мөн цусны толбо үлдэц, бохироор  дамжин халдварлагдана. Мэс засал, шивээс, үс, хумс засалт, зүү эмчилгээ, зэрэг механик шалтгаанууд хамаарна.
 Хүний дархлалын "IgA"   "IgA2" сулрах, эвдэгдэх С вирусыг идвэхжүүлэх шалтгаан болдог.
Ингэснээр  элгэний шүүн цэвэрлэх үйл ажилгаа муудаж, С вирусын хоруу чанар ихссэнээс цус,цөсний өтгөрөлт идвэхтэй явагдаж, тархины өвчлөл тархины уйланхай, бөөр элэг, цөс, нойр булчирхай, өвчлөл, ходоодны хавдар болон уушигны шохойжилт, саркодиозын хавдрыг үүсгэдэг байна.
 
 Иймд элгэний вирустэй хүмүүс хоолны дэглэм сайн барьж, жилд 2 удаа элгэний үйл ажилгааны шинжилгээ хийлгэж,  дархлалын "IgA" "IgA2" хүчин зүйлүүдийг сайжруулан өөрийн дархлааг сайжруулах шаардлагатай.
 Элгэний энэ хүчтэй вирусын нэгдэл бүхий үүрийг эвдэхэд ургамалын гаралтай эм, эмэн бүтээгдэхүүн, уламжлалт эмт бодис жорууд ихээхэн үр дүнтэй.
 Мөн ардын эмнэл зүй, изотопын, болон идвэхт химийн найрлага бүхий рашаан, булаг ундрага, чулуун саун, байгалийн сувилалууд, амьтны эрхтний бүтэц ялгаралын найрлага бүхий, амин дэм, уургын нэгдэл эм бэлдмэл нилээд тустай.   
 Элгэний энэ вирусыг өөртөө халдварлахаас сэргийлж, эрүүл аж төрөх ухааныг эзэмших хэрэгтэй.
 
   Бүх нийтийн мэдэх бохирын шар өвчин үүсгэгч хаа сайгүй байгааг дахин анхааруулъяа.